Ailenizde kanser varsa genlerinizi takibe alın

Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi Tıbbi Genetik Uzmanı Dr. Yaman Sağlam anlattı:

– Ailede görülen kanserlerin kalıtsal olduğuna nasıl karar verilir?

Kanser birden çok bireyde aynı organları tutuyorsa bu tip kanserin kalıtsal özellikte olduğu düşünülür. Örneğin, kolon kanseri bir ailede iki veya üç kuşaktaki bireylerde beklenenden erken yaşta görülüyorsa kalıtsaldır. Erken tanı koyulmasının hayat kurtarıcı önemi vardır.

– Genetik danışmanlık alan kişinin kanserden uzak kalma oranı nedir?

Eğer doğru yaklaşımlar ile erken tanı alınırsa kanserlerin yaklaşık yüzde 80-90 oranında tedavi edilebilir olduğunu bugünkü veriler gösteriyor.

– Hangi kanser türünde genetik tarama yapılabiliyor?

Bugün için meme ve kolon kanseri başta geliyor. Meme kanseri tanısında kullanılan farklı testler var. Bunlardan ilki, kanserin genetik olarak kalıtsal olup olmadığının araştırıldığı BRCA geninde mutasyon taramasıdır. Mutasyon varlığı, muhtemel kanser gelişimiyle ilgili riskin artmış olduğunu gösterir. Ancak mutlaka kanser gelişeceğini göstermez.

Bu test, kandan elde edilen DNA çalışması ile yapılır. BRCA gen analizi testi, ailesinde meme kanseri öyküsü bulunan kadınlara erken tanı amaçlı yapılabilir. Bir diğeri ise memede saptanan kitle ile ilgili yapılacak tedavinin belirlenmesine yardımcı olur. Bu testin çalışması, tümörlü dokudan alınan biyopsi örneğinde yapılır ve sık yaptığımız bir testtir. Eğer tümör içerisindeki hücrelerde hormon reseptörü artmış ise tedavi buna göre belirlenir.

– Kolon kanserinde genetik test nasıl yapılır?

Kolonoskopi yaptırmaktan çekinen hastalar için kurtarıcı olabilen yeni bir yöntem var. İşlem çok basit: Önce hastadan az bir miktar kan alınır. Daha sonra bu kanda kanserli hücreye ait değişimler incelenir. Çalışma 7-10 gün içerisinde sonuçlanır. Çıkan sonuç kişide kanser oluşumunun var olup olmadığı şeklinde yorumlanır. Doktor gerekli önlemleri hastaya anlatır.

1) Sigarayı bırakın: Sigara akciğer, lösemi (kan kanseri), mesane, gırtlak gibi pek çok kanser türüne yol açıyor.

2) Güvenli seks: Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan HPV virüsü erkeklerde penis kanseri riskini artırıyor.

3) Prostat sağlığına dikkat: 40 yaşından sonra 6 ayda bir PSA testi yaptırın ve yılda bir kez prostat muayenesi olun.

4) Egzersiz yapın: Düzenli egzersiz pek çok kanser türüne yakalanma riskini azaltır.

5) Bilinçli bir diyet uygulayın: Hayvansal yağlardan fakir, sebze meyvenden zengin bir diyet kansere riskinizi önemli oranda azaltır.

GENETİK RİSKİNİZ YÜKSEK Mİ?

– Kanserin ailede ortalamadan daha erken bir yaşta görülmesi (Özellikle 50 yaşından önce).

– Kanserin ailede birden fazla kuşakta görülmesi (Özellikle aynı kanser türü).

– İki veya daha fazla aile üyesinin aynı kanser türüne yakalanması. (Mesela bireyin, annesinde ve kız kardeşinde meme kanserinin görülmesi veya baba ve kızına kolon kanser tanısı konması.

– Aynı yakın akrabada iki veya daha fazla değişik kanser türünün saptanması.

– Her iki memede kanser tespit edilmesi.

– Ailede erkek bir bireyde meme kanserinin görülmesi.

– Birkaç yakın akrabada kansere rastlanması.

– Aile içinde birtakım nadir görülen kanserlere/tümörlere tanı konulması. Örneğin sarkom, erkek meme kanseri, medüller tiroid kanseri gibi.

– Polipozis (mide veya bağırsaklarda birçok polipe rastlanması).Kaynak